Positief 21 - Joost van der Moer: filosoferend door het leven
Geluk, pech, goede en verkeerde keuzes. Huisarts en goede vriend Joost van der Moer beziet ze vanuit de filosofie als de golven waar het leven op drijft. Een film die toont dat we als mens allemaal wel eens onhandig en kwetsbaar zijn.
“Ik stuntel ook maar wat door het leven”, zegt Joost. Om eraan toe te voegen dat dit prima is, zolang hij het van zichzelf accepteert. Joost verdiept zich sinds zijn 25ste in de filosofie, het biedt hem begrip en rust. Hij beziet, door zijn kennis over diverse filosofen, de beslommeringen van het dagelijks leven op verschillende manieren zonder vastgeklonken te zijn aan één zienswijze. Zo heeft hij minder de neiging om tegen alles in te gaan.
De waarheid is een mooi iets als je ermee om kunt gaan
Met Spinoza, de eerste filosoof waarmee hij in aanraking kwam, voelt hij zich verbonden. Spinoza had een deterministisch wereldbeeld. Dit betekent dat alles een oorzaak en gevolg heeft, zowel naar het verleden als de toekomst, waardoor alles wat er gebeurt vastligt. Ondanks dat deterministische wereldbeeld stond Spinoza voor vrijheid van denken. Waar komt deze paradox vandaan? Spinoza zag vrijheid als het hebben van inzicht in hoe alle processen rondom gebeurtenissen werken. Uit dat inzicht komt kennis voort. Of dat werkelijk zo is, doet er niet toe. Het draait voor ons als mens om de illusie dat we wat in te brengen hebben. “De waarheid is een mooi iets als je ermee om kunt gaan”, stelt Joost.
Geluk
Geluk is volgens Joost het gemiddelde van zijn en worden. Hij bedoelt dat geluk ook schuilt in het verleden, in het waarderen van alles wat in de tijd bestaansrecht heeft verkregen.
Geluk is het gemiddelde van zijn en worden
Dat wordt wel eens vergeten doordat we leven in een maatschappij waarin onze wensen de boventoon voeren. Door het verleden te betrekken in zijn kijk op geluk, wordt Joost minder afgeleid door wat hij allemaal nog wil. Hij onderkent wel dat verlangen nodig, want zonder hoop is de wereld kaal en kil. Het is een drive om gebeurtenissen in gang te zetten.
Word wie je bent
Nietzsche is de filosoof die naar Joost zijn zeggen aansluit bij positiviteit, hoewel hij bekend staat als de filosoof met de hamer. Deze tragische figuur die getergd werd door zijn denken vernietigde alles om zich heen om vervolgens weer opnieuw te kunnen opbouwen. Nietzsche stond ook voor de gedachte van de eeuwige wederkeer die tot uiting komt in de vraag: als je nu naar je leven kijkt, accepteer je het of niet? Zeg je ja, dan ben je tevreden. Dat betekent dat als je het nog een keer zou mogen overdoen – de eeuwige wederkeer – je het precies zo opnieuw zou doen.
Joost denkt dat veel mensen ja antwoorden, terwijl volgens hem een nee juist de kans geeft om dingen in je leven bij te stellen. Op het moment dat je nee durft te zeggen, geef je jezelf de kans om te veranderen. In het nadenken over de eeuwige wederkeer schuilt de boodschap van Nietzsche: word wie je bent. En dat is positief, want dat betekent dat je jezelf accepteert zoals je bent. Joost hoopt dat dit voor ieder mens geldt, want zo bezorgt iedereen zichzelf geluk binnen de grenzen van zijn mogelijkheden.